CETI  o ispitivanju otpadnog grita iz Brodogradilište Bijela i Porto Montenegra

Na osnovu zahtjeva i ugovora sa Agencijom za zaštitu životne sredine od 19.12.2014. god.Centar za ekotoksikološka ispitivanja je realizovao u periodu decembar 2014- februar 2015. godine, uzorkovanje,  analize i karakterizaciju otpadnog grita sa lokaliteta Brodogradilište Bijela. Ovo se, pored ostalog navodi u opširnom saopštenju povodom uloge CETI-ja u ispitivanju grita iz Bijele i Porto Montenenegra.

Uzorkovanje otpadnog grita je realizovano na tri lokaliteta u okviru Brodogradilišta. Rezultat je sljedeći:

„Sadržaj TPH prelazi vrijednost od 0,1%, a sadržaj koncentracije benzo (a) pirena premašuje 0,01% koncentracije TPH za lokalitete 1 i 3. Otpad na lokacijama 1 i 3 ima „Opasna svojstva H7 kancerogen i H11 mutagen“. „Otpad na svim lokacijama (1,2,3) pokazuje opasna svojstva H 14 – ekotoksične supstance – supstance  i preparati koji predstavljaju ili mogu predstavljati neposredni ili odloženi rizik za jedan ili više segmenata životne sredine“.

Dakle, uzorkovani i analizirani otpadni grit na lokalitetu Brodogradilište Bijela je okarakterisan kao „opasan“, navode iz CETI-ja-

Valgo radio uzorkovanje, karakterizacija tražena samo za grit iz Porto Montenegra

 U 2019. godini po zahtjevu kompanije Valgo, CETI je izvršio analize 45 uzoraka otpadnog grita. Sve navedene  uzorke grita je uzorkovala kompanija Valgo.  Zahtijevana je samo analiza biranih parametara (bez mišljenja o karakteru), saopštava CETI.

-Davanje mišljenja o karakteru uzorka u skladu sa Pravilnikom o klasifikaciji otpada i katalogu otpada („Sl. list CG“, br. 59/13 i 86/16) i Pravilnikom o bližim karakteristkama lokacije, uslovima izgradnje, sanitarno-tehničkim uslovima, načinu rada i zatvaranja deponija („Sl. list CG“, br. 31/13) je zahtijevano od strane kompanije Valgo za jedan uzorak (br.pr 97/11 od 13.04.2019.). Prema informacijama dostavljenim putem e -maila  od strane kompanije Valgo otpadni grit koji je donešen na  analizu i kome se određivao karakter porijeklom je iz Porto Montenegra.  Rezultati analize su pokazali da je dostavljeni uzorak otpadnog grita neopasan- ističu iz CETI-ja.

U 2020. godini  kompanija Valgo dostavila je tri uzorka grita na analizu određeneih parametara i bez zahtjeva za mišljenjem o karakteru otpada.

-Uzorkovanje, analizu i karakterizaciju grita sa lokaliteta Porto Montenegro CETI je realizovao u dva navrata. Najprije , 2009. godine kada su rezultati analize pokazali opasan karakter ovog otpada (1912m3– poluostrvo na lokalitetu Porto Montenegro). Potom, 2014. godine, otpadni grit iz bunkera (3500m3) i džambo vreća  (1700 m3). Rezultati analize su pokazali  da je otpad neopasan- navode u saopštenju.

Validnost rezultata ispitivanja i interlaboratorijsko  poređenje rezultata

Za adekvatno određivanje karaktera otpada od izuzetnog značaja su: primijenjene metode uzorkovanja, metode analize kao i kriterijumi koji se koriste za određivanje karaktera otpada, objašnjava CETI.

-Ukoliko se ne primijene adekvatna pravila uzorkovanja odnosno ne uzorkuje reprezentativni uzorak (uzorak koji reprezentuje aktuelni sastav otpada) pravi se nepopravljiva greška. Ukoliko se dodatno i metode analize razlikuju ne postoji mogućnost poređenja rezultata ispitivanja. Na kraju, neusaglašeni kriterijumi za određivanje opasnosti otpada isključuju mogućnost poređenja mišljenja o karakteru otpada.

Iz Centra dodaju da određivanje karaktera otpada CETI realizuje u skladu sa Pravilnikom o klasifikaciji otpada i katalogu otpada i Pravilnikom o bližim karakteristkama lokacije, uslovima izgradnje, sanitarno-tehničkim uslovima, načinu rada i zatvaranja deponija. Pored navedenih pravilnika koriste se EU i UK vodiči koji bliže opisuju način kategorizacije.

Naglašavavaju da uzorkovanje i analize CETI obavlja po EU standardnim metodama koje su propisane Pravilnikom o metodama za ispitivanje opasnih svojstava otpada.

Različiti metodi analize otpada CETI-ja i laboratorije u Ukrajini

CETI posjeduje neophodne dokaze o svojoj kompetentnosti kako od strane Akreditacionog Tijela Crne Gore tako i više nego zadovoljavajućim rezulatima sa Profficiency Testovima formiranih od strane EU provajdera, ističu iz Centra:

-Poređenje rezultata analize CETI i Naučnog centra za preventivnu toksikologiju , sigurnost hrane i hemikalija L.I Medved MZ Ukrajine bilo bi moguće samo ako se radi o uzorku koji ispunjava sva tri kriterijuma za validnost- pojasnili su oni.

Nije im poznato koje metode uzorkovanja je koristila kompanija Valgo kao i ovlašćeno lice u Ukrajini.

– Uvidom u Izvještaj o rezultatima analize Naučnog centra iz Ukrajine i dokumentaciju  koju nam je dostavila NVO MANS tokom svog istraživanja „slučaja“, jasno je da se radi o potpuno drugačijim metodama analize otpada od onih koje primjenjuje CETI. Dodatno, kriterijumi za određivanje karaktera otpada u Crnoj Gori (koje primjenjuje CETI)  i oni koje je koristio Naučni centar iz Ukrajine su različiti- saopštavaju iz CETI-ja.

Nakon 25 godina od osnivanja i rada CETI tvrdi da ne postoji ni jedan razlog za sumnju u rezultate njegovih ispitivanja.

– Laboratorija CETI je dokazala svoju kompetentnost i transparentnost (ispitivanja polutanata u  životnoj sredini , hrani (pesticidi,  lijekovi, mikotoksini ), trovanja kućnih ljubimaca…) što je sve uvijek bilo i biće dostupno javnosti- zakljujučuje CETI.